Οι άνθρωποι ζούμε στα σώματά μας
Η έννοια της εικόνας σώματος αφορά τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας από εμάς, βιώνει τη ζωή μέσα από το σώμα του και είναι πολλά περισσότερα από μια απλή πνευματική εικόνα του πώς φαίνεται κανείς.
Η εικόνα σώματος αποτελείται από την προσωπική σχέση με το σώμα και περιλαμβάνει όχι μόνο τις αντιλήψεις, τις σκέψεις, τα στερεότυπα, τα συναισθήματα αλλά και τις πράξεις που σχετίζονται με τη φυσική εμφάνιση.
Για να αντιληφθεί κανείς την πολυπλοκότητα του θέματος αρκεί να θέσει στον εαυτό του τις παρακάτω ερωτήσεις.
- Υπάρχουν στοιχεία στην εξωτερική σας εμφάνισης που πραγματικά αποδοκιμάζετε;
- Περνάτε περισσότερο χρόνο σκεπτόμενοι τι απεχθάνεστε στην εμφάνιση σας από ότι σας αρέσει;
- Ανησυχείτε διαρκώς για το τι οι άλλοι σκέφτονται για εσάς βασιζόμενοι στην εμφάνιση σας;
- Η αυτοαξία σας είναι ευθέως ανάλογη της εμφάνισή σας;
- Δυσκολεύεστε να σταματήσετε τις αρνητικές σκέψεις για την εμφάνισή σας να παρεισδύουν στην καθημερινότητα σας;
- Κάποιες συγκεκριμένες δραστηριότητες είναι απαγορευτικές εξαιτίας της ντροπής που νιώθετε για το σώμα σας;
- Επενδύετε υπερβολικά πολύ χρόνο, προσπάθεια ή χρήματα στην εμφάνισή σας ή με στόχο την εξωτερική τελειότητα;
- Είστε σε ένα διαρκές κυνήγι της υπέρτατης δίαιτας και της πλέον αποτελεσματικής άσκησης;
- Τα αρνητικά συναισθήματά σας για την εμφάνιση σας παρεμποδίζουν συστηματικά την αποδοχή του εαυτού σας ή την απόλαυση της καθημερινότητας;
- Αν το σώμα σας θεωρηθεί το σπίτι σας, θα θέλατε να μετακομίσετε εδώ και τώρα;
Αν απαντήσατε θετικά στα παραπάνω ερωτήματα, τότε η εικόνα του σώματος σας παρουσιάζει μερικές δυσκολίες και χρειάζεται φροντίδα.
Η κακή εικόνα σώματος συνδέεται άμεσα με ένα ευρύ φάσμα ψυχοπαθολογικών καταστάσεων όπως:
- μειωμένη αυτοαξία
- μειωμένη αυτοεκτίμηση
- κοινωνική απομόνωση
- έλλειψη σεξουαλικής πληρότητας στο φόβο της έκθεσης
Όταν αυξάνει η δυσφορία
Όταν η δυσφορία σχετικά με την εικόνα του σώματος αυξάνει, συχνά, κάνουν την εμφάνιση τους η κατάθλιψη και οι Διατροφικές Διαταραχές, όπως η Ψυχογενής Ανορεξία, η Ψυχογενής Βουλιμία κ.λ.π.
Αυτά είναι προβλήματα που κτίζονται σταδιακά. Αν ανησυχεί κανείς ότι φαίνεται χοντρός και άσχημος μπορεί να κάνει δίαιτα και να γυμνάζεται σε υπερβολικό βαθμό.
Η χρόνια δίαιτα μπορεί να οδηγήσει σε υπερφαγικά επεισόδια, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί στην υιοθέτηση εκκαθαριστικών μεθόδων (π.χ., εμετός , χρήση καθαρκτικών).
Επομένως, δημιουργείται μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στις Διατροφικές Διαταραχές ή την κατάθλιψη και την κακή εικόνα σώματος, καθώς όλοι οι παράγοντες μπορούν να λειτουργούν τόσο σαν αίτιο όσο και σαν αποτέλεσμα στην εκάστοτε εξίσωση. Κατά συνέπεια, μια αρνητική εικόνα σώματος είναι προάγγελος μιας σωρείας προβληματικών καταστάσεων.
Υπάρχουν και καλά νέα
Μια προβληματική εικόνα σώματος μπορεί να αλλάξει μέσα από ένα καλά δομημένο πρόγραμμα που βασίζεται στους εξής άξονες.
Αρχικά, με τη βοήθεια επιστημονικά ανεπτυγμένων και επικυρωμένων τεστ, ανακαλύπτουμε τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία της εικόνας σώματος, μέσα από τα μάτια του κάθε θεραπευόμενου, και επικεντρωνόμαστε στο πώς διαμορφώθηκε αυτή η εικόνα σώματος, ακολουθώντας την ιστορία του πελάτη μας. Ποιές επιρροές δέχτηκε και πως διαμόρφωσε στη συνέχεια ένα σύστημα σκέψεων γύρω από το σώμα του, το οποίο με τη σειρά του καθορίζει το πώς νιώθει.
Σταδιακά, επιφέρουμε αλλαγές σε αυτό τον τρόπο σκέψης, εντοπίζοντας τα πνευματικά λάθη και τις διαστρεβλώσεις που υιοθετεί, για να περάσουμε, στη συνέχεια, σε αλλαγές πάνω στις αποφευκτικές ως προς την έκθεση πρακτικές που αναπτύσσει και οι οποίες τον καταδυναστεύουν και διαιωνίζουν την αρνητική του εικόνα πχ Νιώθω άσχημα για το σώμα μου και δεν κάνω μπάνιο στη θάλασσα. Αυτό με κάνει να νιώθω ακόμα χειρότερα και πιο απομονωμένος/η από τον κοινωνικό μου περίγυρο και να απεχθάνομαι περισσότερο την εικόνα μου που μου στερεί τόσα πολλά”.
Έχοντας δουλέψει πάνω σε όλες τις παραπάνω αλλαγές, αρχίζουμε να χτίζουμε μια θετική εμπειρία γύρω από το σώμα και ο άνθρωπος μαθαίνει σταδιακά τον τρόπο, του πώς να δημιουργήσει μια ευχάριστη και αυτοεπιβεβαιωτική εικόνα σώματος.
Τέλος, δουλεύουμε πάνω στη διατήρηση των θετικών αλλαγών βοηθώντας τον άνθρωπο να σχεδιάζει και να έχει τρόπους να διαχειριστεί μελλοντικές αντιξοότητες με ένα περισσότερο παραγωγικό τρόπο, δημιουργώντας έτσι μια ασφάλεια ζωής.
Πότε έχει τελειώσει το έργο μας;
Όταν ο άνθρωπος λειτουργεί σαν όλο, και βιώνει μια ενοποιημένη εικόνα σώματος και πνεύματος, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα.
Σχηματική αναπαράσταση των θεραπευτικών σταδίων σαν μέρος της ανάπτυξης ενός ενοποιημένου εαυτού, ενός ενοποιημένου όλου
Βιβλιογραφία
Cash,T.F.(2008). The Body Image Workbook (2nd). An eight-Step program for learning to like your looks. Oakland: New Harbinger Publications, Inc.
Kepner, J. I. (2008). Body Process. A Gestalt approach to working with the body in psychotherapy. Orleans: Gestalt Press.